Ahmet Yesevî, Alevîler için yalnızca bir mutasavvıf veya tarihsel figür değil; inanç, kültür ve kimlik düzeyinde derin izler bırakmış, yol gösterici bir “pîr-i Türkistan”, yani Türkistan’ın manevi önderi olarak kabul edilir. Aşağıda Ahmet Yesevî’nin Alevîler açısından önemini başlıklar hâlinde detaylandırıyorum:
1. Alevî Yolunun Temel Taşlarından Biri: “Ehl-i Beyt Sevgisinin Mimarı”
Ahmet Yesevî, tasavvuf anlayışının merkezine Hz. Ali sevgisini, Ehl-i Beyt bağlılığını koymuştur. Bu, Alevî inancının en temel unsurlarından biridir. Onun hikmetleri (şiirleri) incelendiğinde sık sık Hz. Ali, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin gibi isimlerin övüldüğü görülür. Bu yönüyle Yesevî, Alevî-Bektaşî inanç yapısıyla doğrudan örtüşür.
2. 12 İmam İnancı ve Yesevîlik
Yesevî geleneği, 12 İmam inancını sahiplenmiş ve bu imamları örnek alınacak manevi önderler olarak tanıtmıştır. Anadolu’daki Alevî-Bektaşî inancı da doğrudan 12 İmam sevgisine dayanır. Bu bakımdan Yesevî düşüncesi Alevîliğin teorik temelini şekillendiren kaynaklardan biridir.
3. “Tarikat, marifet, hakikat” Yolunun Kurucusu
Ahmet Yesevî, Alevî-Bektaşî öğretisinde önemli bir yer tutan “Dört Kapı Kırk Makam” anlayışının da manevi köklerini oluşturmuştur. Bu öğreti; şeriat, tarikat, marifet ve hakikat kapılarından geçerek insanın kemale ermesini hedefler. Bu yol haritası Alevîliğin temel eğitim ve ahlak sistemidir.
4. Alevî Ocaklarının Atası ve Yolun Başlangıcı
Anadolu’da birçok Alevî ocağı (örneğin Hubyar Ocağı, Hacı Bektaş Veli Ocağı, Şah İbrahim Veli Ocağı vb.), Ahmet Yesevî’yi mürşid kabul eder ve onunla silsile bağı kurar. Yani Ahmet Yesevî, hem bir öğretmen hem de Alevî ocaklarının manevî kökü sayılır.
Örneğin Hacı Bektaş Veli’nin de Ahmet Yesevî'nin talebesi olan Lokman Perende'den el aldığı kabul edilir.
5. Türklük, Halkçılık ve İslam’ı Birleştirmesi
Ahmet Yesevî, İslam’ı Türk diliyle, yani halkın anlayacağı şekilde anlatmıştır. Bu yönüyle hem millî hem de halkçı bir karaktere sahiptir. Alevîlikteki halk merkezli, eşitlikçi ve dilde sadeleşmiş yaklaşım da bu anlayışla uyumludur.
6. Zulme Direniş, Mazlumdan Yana Olma
Ahmet Yesevî’nin öğretisinde zalime karşı durmak, mazlumdan yana olmak temel ilkelerden biridir. Bu ilke Alevî-Bektaşî anlayışının da ana damarını oluşturur. Hz. Hüseyin’in Kerbelâ’daki duruşu gibi, Yesevîlikte de adalet arayışı ön plandadır.
7. Manevî Önderlik ve Yol Birliği
Bugün birçok Alevî topluluğu Ahmet Yesevî’yi yolun pîri, yani inançsal yolun ilk büyük rehberi olarak kabul eder. Cemlerde, deyişlerde, dualarda onun adı geçer. Onun öğretisi, sadece Orta Asya’da değil, Anadolu’nun da manevi dokusunu oluşturmuştur.
Sonuç: Ahmet Yesevî, Alevî Yolunun Köküdür
Ahmet Yesevî, sadece bir sufi değil; Alevîliğin içsel yolculuğunda ışık tutan, iz bırakan, gönül kuran büyük bir pîrdir. Onun izinden yürüyen Hacı Bektaş Veli gibi şahsiyetler, Anadolu’daki Alevîliğin halkla, toprakla ve tarihle buluşmasını sağlamıştır.
0 yorum:
Yorum Gönder